Bình Giảng Thơ Của Lu Hà Do Thu Hà Diễn Ngâm Phần 12

Bài thơ viết để hỏi thăm Thu Hà xem ở Việt Nam đã đến giao thừa chưa? Khoảng thời gian chênh lệch giữa hai nơi là 6 tiếng. Thơ lục bát phân thành 5 khổ 20 câu vừa trọn đủ ý tình. Chắc chắn tôi sẽ bình giảng kỹ lưỡng bài thơ này giải thích từng câu từng chữ làm món quà tặng mừng xuân Đinh

Dậu. Người tuổi Dậu thường là con người chân thật. Không có quá nhiều điều bí ẩn trong tính cách của con giáp này,  họ không quá phức tạp, đơn giản  thẳng thắn và cởi mở. Bài thơ tôi viết cũng mộc mạc chân tình, nên tôi tránh dùng nhiều điển tích. Đúng như không khí hân hoan chờ đón năm mới của nhân loại

Sau khi nghe Thu Hà ngâm thì lúc đó đã nửa đêm, tôi chỉ kịp ghi vài dòng cảm nhận rồi tắt đèn đi ngủ. Trong giấc mơ, hồn tôi bỗng từ trên một đỉnh núi cao, rồi bay vút đi lướt qua làng mạc thôn xóm mênh mông toàn rừng cọ đồi chè, có lẽ là miền trung du bắc Việt Nam? Tôi chả biết nữa khi mình lạc vào miền vô thức. Tỉnh dậy tôi nhớ ra trước khi đi ngủ mình đã nghe Thu Hà ngâm thơ, nên mới có sự lạ này. Hôm nay là ngày 8 tháng 1 năm 2017. Tức là đã 8 ngày rồi sau khi  tôi sáng tác bài thơ, tôi không thể vặn máy trời ngược thời gian để trở lại đêm giao thừa mà chỉ có thể dùng ký ức, dòng hồi tưởng của mình ghi lại những cảm xúc lúc đó khi mình làm bài thơ này.
Giao thừa là thời khắc chuyển giao năm cũ sang năm mới là thời gian quan trọng khi trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện để vạn vật bừng lên sức sống mới. Năm cũ cũng qua đi, cuốn trôi mang đi mọi điều không may mắn và chào đón năm mới nhiều điều mới tốt đẹp hơn so với năm cũ. Vào dịp này, nhiều quốc gia phương Tây và phương Đông thường tổ chức các lễ bắn pháo hoa hoặc các lễ hội khác để chấm dứt năm cũ  và đón mừng năm mới vào đúng thời điểm 0 giờ 0 phút ngày 1 tháng 1

Bỗng nhiên tôi tủm tỉm cười khi lại nhớ bài thơ tôi chuyển dịch từ bài thơ chúc Tết của cụ Trần Tế Xương:

Chúng Nó Chúc Nhau

Lắng nghe chúng nó chúc nhau

Sống lâu trăm tuổi bạc đầu trắng râu

Mừng bao nhiêu đưá giã trầu

Phen này chợ cối đủ màu đỏ đen

Khói nhang năm mới lắm tiền

Trăm nghìn vạn mớ chôn lèn ở đâu?

Vịt gà bới lộn nhà cầu

Đồng rơi đồng rụng ruồi bâu bạc ngàn

Chúng cầu nhau chóng thăng quan

Buôn danh bán tước phẩm hàn giàu sang

Bon chen mũ áo vẻ vang

Đua tranh võng lọng biển vàng thẻ son

Xôn xao rừng biển nước non

Chúng còn chúc tụng đông con đầy chuồng

Sinh năm đẻ bảy chật đường

Vuông tròn thưà thãi phố phường thảnh thơi

Còn ta xin có mấy lời

Chúc cho thiên hạ khắp nơi trong đời

Sống sao cho giống con người

Vua quan sĩ thứ đười ươi từng bầy...

cảm tác thơ Trần tế Xương: Chúc Tết

29.11.2012 Lu Hà

Hỏi Thăm Giao Thừa

viết tặng Trần Thu Hà

“Giao thừa đã tới chưa em

Có nghe tiếng pháo qua rèm song thưa

Heo may ngọn gió gốc dừa

Ngỡ ngàng thiếu phụ say sưa cung đàn“

Nửa vòng trái đất cùng một khoảng khắc mà thời gian khác nhau ta đừng trách tạo hóa đã sinh ra trái đất hình tròn. Gía như hình vuông như quan niệm của người Việt cô xưa nhỉ? Trời như cái lồng bàn úp lên cái mâm vuông và tục lệ làm bánh trưng bánh dày cũng từ quan niệm đó mà ra.
Giao thừa pháo nổ hay bắn pháo hoa, người thiếu phụ tức là Thu Hà đó còn ngỡ ngàng thì ra mình đã thêm một tuổi rồi nhưng tâm hồn nghệ sĩ vẫn trẻ trung say xưa cung đàn của trời đất giao thoa, thời tiết giao hoan, lòng người chộn rộn…

Tôi là con người rất thực tế truớc sau trọn vẹn đêm giao thừa qúa khứ và hiện tại không chỉ nhớ tới cụ đồ Trần Tế Xuơng nghĩ về Việt Nam xa xôi nhớ Thu Hà và nhớ cả Hiền Châu và biết bao cô kiều nữ khác sinh ra để làm đẹp cho đời.

Chúc Hiền Châu Đón Giao Thừa

Ngọn lửa lòng nóng ran giục dã

Chúc Hiền Châu chan chứa cung nghinh

Sài Gòn pháo sáng lung linh

Đẩy lùi qúa khứ bình minh ráng hồng

Đàn bướm trắng mênh mông đồng nội

Chị em ta sôi nổi dang tay

Yêu đời chén rượu men say

Nghê thường vũ điệu canh chày ngân nga

Chàng cát sĩ Lu Hà thổn thức

Viết bài thơ rạo rực lòng người

Thiên thần vệ nữ mỉm cười

Giao hoan trời đất lả lơi ái tình

Chốn mộng đài rung rinh tà áo

Yếm  hồng xinh huyền ảo giai nhân

Nửa đi nửa ở tần ngần

Xuân qua xuân lại bần thần ngẩn ngơ

Đêm giao thừa bơ vơ xứ lạ

Hoa tuyết bay ẻo lả Hằng Nga

Ngân Hà tinh tú bao la

Nhìn sao Bắc Đẩu quê nhà ta đâu…?

31.12.2016 Lu Hà

Vậy là có đủ hai lối thơ truyền thống Việt Nam lục bát và song thất lục bát. Có nếp có tẻ nhé.

“Có người viễn xứ thở than

Nửa vòng trái đất giang san khói mờ

Bâng khuâng hồn lạc bến mơ

Mảnh mai tơ liễu đôi bờ đục trong “

Người viễn xứ đó chính là tôi, tôi xa quê hương Việt Nam đã lâu. Nên nhớ Việt Nam tôi hay làm thơ viết văn để đóng góp phần nào về công việc bảo tồn ngôn ngữ tiếng Việt và trang trải giãi bày lòng mình với tha nhân. Tôi thả hồn bay bổng dọc theo dải đất hình chữ S như con rồng trên bán đảo Đông Dương xoay lưng ra biển Đông móng vuốt chân rồng là các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, Phú Quốc v. v….

Tôi thả hồn mình theo dòng sông Thao, sông Bến Hải, Cửu Long Giang, sông Hậu, bên lở bên bồi phù sa bồi đắp bao la, miền Tây vựa lúa có thể nuôi sống cả nước Việt Nam.

“Nghẹn ngào châu ngọc theo dòng

Sương rơi lã chã long đong hải hồ

Hương Giang răng rứa khi mô

Thơ đề lá thắm ngấp nhô sóng trào“

Châu ngọc chỉ giọt nước mắt chảy xuôi theo dòng thời gian lịch sử 4 ngàn năm của dân tộc. Cảnh dòng người ra đi tìm tự do hạnh phúc long đong biển cả sông hồ, nơi đất khách quê người chim tìm tổ ấm. Rồi quay trở lại bên dòng sông Huơng Giang là dòng sông của tình yêu. Thơ đề lá thắm nghĩa là từ chữ Hồng Điệp mà ra (Đề thơ trên lá đỏ)

Đời Đường, Vu Hựu một hôm tình cờ bắt được chiếc là đỏ thắm trôi trên một ngòi nước từ cung vua chảy ra, trên có bài thơ:

 “Lưu thủy hà thái cấp

 Thâm cung cận nhật hàn

 ân cần tạ hồng điệp

 Hảo khứ đáo nhân gian.” :Nước chảy sao xiết vậy, trong thâm cung suốt ngày nhàn hạ, ân cần tạ lá đỏ, khéo trôi tới chốn nhân gian...

 
Hựu bèn lấy một cái lá thắm khác và đề 2 câu thơ:

“Tằng vặng diệp thượng đề hồng oán

 Diệp thượng đề thi ký dữ thùy ?“:Từng nghe nỗi hờn oán của khách má hồng đề trên lá, không biết trên lá đề thơ gửi cho ai

 Rồi đem thả vào đầu ngòi nước cho trôi vào cung vua. cung nữ Hàn Thị, người thả chiếc lá đỏ buổi trước, bắt được. Về sau, nhân dịp vua thả 3000 cung nữ, Hàn Thị được ra, rồi lại tình cờ kết duyên với Vu Hựu. Nhân đó mới làm bài thơ rằng:

 “Nhất liên giai cú tùy lưu thủy

  Thập tải ưu tư mãn tố hòa

  Kim nhật khước thành loan phượng hữu

Phương tri hồng điệp thị lương môi.“: Một đôi câu thơ đẹp trôi theo dòng nước chảy, 10 năm ôm bụng nghĩ ngợi âm thầm. Ngày nay thành bạn loan phượng, mới biết lá đỏ ấy là bà mối giỏi.)

Cụ Nguyễn Du cũng rất si tình:
“Thâm nghiêm kín cổng cao tường

  Cạn dòng lá thắm, dứt đường chim xanh“

“Ngâm nga lục bát ca dao

Hoài lang dạ cổ cành đào trổ bông

Xôn xao ngọn cỏ tang bồng

Yến anh ríu rít cánh đồng bao la“

Dạ cổ hoài lang là một bản nhạc cổ do nhạc sĩ Cao Văn Lầu sáng tác, nói về tâm sự người vợ nhớ chồng lúc về đêm. Tang bồng là cách nói tắt của “Tang hồ bồng thỉ”.  Tục truyền, ngày xưa ở Trung Quốc, hễ đẻ con trai thì dùng loại cung tên này bắn sáu phát; bắn bốn phát ra bốn hướng, một phát lên trời, còn một phát xuống đất. Ngụ ý của việc làm này là sau này trưởng thành, người con trai sẽ mang chí lớn hai vai gánh vác sơn hà, tung hoành dọc ngang giữa trời đất. 

Thành ngữ “thoả chí tang bồng” hay là “phỉ chí tang bồng” dùng để chỉ sự thoả mãn, tự do trong hành động nhằm thực hiện chí lớn, không chịu bất kỳ một sự gò bó, ràng buộc nào.

“Quảng Hàn e ấp Hằng Nga

Trái tim cát sĩ la đà mây tan

Lửa lòng nóng bỏng chứa chan

Chư tiên cảm động trần gian xuân hồng!“

Quảng Hàn chỉ cung trăng, cung chủ là nàng Hằng Nga là hình tượng khá quen thuộc đối với người Việt Nam. Bốn câu kết chỉ nói cái cảm xúc của tôi khi làm thơ hỏi cô Thu Hà rằng bên ấy đã giao thừa chưa? Thay cho câu hỏi bình thường vô duyên nhạt nhẽo thì tôi viết thành bài thơ.

8.1.2017 Lu Hà